กิจกรรมการมอบกุญแจเมือง

กุญแจเมืองหรือกุญแจสัญลักษณ์ของกรุงเทพมหานคร

(The Key to the City of Bangkok)

       การมอบ “กุญแจเมือง” หรือ “กุญแจแห่งนคร” ได้เริ่มขึ้นในราวคริสตศตวรรษที่ 16 (พุทธศักราช 2000) ณ ประเทศอังกฤษ ขณะนั้น มุขอำมาตย์ (Lord Chamberlain) มีหน้าที่สำคัญในการต้อนรับแขกเมือง โดยตระเตรียมการรับรองต้อนรับและจัดงานรัฐพิธีต่าง ๆ แด่แขกของพระเจ้ากรุงอังกฤษ มุขอำมาตย์ผู้นี้มีไม้เท้าถือสีขาว กับกุญแจประดับเพชรเป็นเครื่องหมายอันมีเกียรติประจำตำแหน่ง ในระยะนั้น บรรดาทูตานุทูตต่างประเทศที่ไปประจำใน
ราชสำนักอังกฤษจะต้องยื่นสาส์นตราตั้งต่อมุขอำมาตย์เป็นผู้พิจารณาในนามของพระเจ้ากรุงอังกฤษ เมื่อมุขอำมาตย์ยอมรับสาสน์ตราตั้งแล้วก็จะมอบกุญแจอันมีเกียรติให้แก่เอกอัครราชทูตเพื่อแสดงว่ายอมรับความเป็นทูตและต้อนรับให้พำนักอยู่ในราชอาณาจักรได้ ประเพณีการมอบกุญแจเมืองจึงได้เริ่มขึ้น

 ต่อมา ในสมัยกลาง (พุทธศักราช ๒๑๐๐ – ๒๓๐๐) ทุกนครในยุโรปได้ก่อสร้างกำแพงเมือง ที่สูงใหญ่เพื่อป้องกันนคร เช่นเดียวกับที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้สร้างกำแพงเมืองขึ้นเพื่อป้องกัน
พระนคร เมื่อทรงย้ายเมืองหลวงจากฝั่งธนบุรีมายังฝั่งพระนคร กำแพงนี้ทั้งในยุโรป และประเทศไทยมีประตูใหญ่ไว้เพื่อแสดงว่าเป็นทางเข้าสู่ตัวเมืองประตูนี้จะปิดลั่นกุญแจเสมอในยามค่ำคืนหรือระหว่างมีเหตุฉุกเฉิน

        การมอบกุญแจเมืองหรือกุญแจประจำนคร จึงกลายเป็นประเพณีมอบให้แก่ผู้มาเยือนซึ่งมีความหมายเสมือนว่ามอบกุญแจให้เพื่อไขประตูเข้าเมืองได้ ตามความจริงนั้นกุญแจที่มอบให้แก่แขกเมืองมิใช่กุญแจจริงที่จะใช้ไขประตูได้แต่เป็นกุญแจสัญลักษณ์แห่งการต้อนรับนครต่างๆ ของชาติที่เจริญแล้วถือปฏิบัติมอบกุญแจให้กันเพื่อแสดงความยกย่อง และให้เกียรติแด่แขกคนสำคัญที่มาเยือนนครนั้น ๆ

       กรุงเทพมหานครเป็นนครหลวงของประเทศไทย ในอดีตมีการปกครองระบบเทศบาล ได้แก่เทศบาลนครกรุงเทพ ทำหน้าที่บริหารและปกครองท้องถิ่นมีนายกเทศมนตรีนครกรุงเทพเป็นหัวหน้าผู้บริหาร จึงได้จัดให้มีกุญแจสัญลักษณ์ประจำนครขึ้น ดังนั้นนายกเทศมนตรีจึงเป็นผู้มอบกุญแจนี้แก่ผู้มีเกียรติที่มาเยือนพระนครพิธีการทูลเกล้าฯถวาย หรือมอบกุญแจเมือง แด่พระราชอาคันตุกะ เริ่มมีเป็นครั้งแรกใน พ.ศ.2504 เมื่อคราวฯพณฯ ซูการ์โน (Sukarno)ประธานาธิบดีแห่งสาธารณรัฐอินโดนีเซียเดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ ในฐานะพระราชอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ ระหว่างวันที่16-20 เมษายน พ.ศ.2504 พิธีมอบกุญแจเมือง ในครั้งนั้นได้จัดขึ้นที่สถานีรถไฟจิตรลดา ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงรอรับพระราชอาคันตุกะอยู่ ณ  ที่นั่นด้วย ซึ่งต่อมาเทศบาลนครกรุงเทพได้จัดพิธีต้อนรับและมอบกุญแจเมือง ณ ปะรำพิธีของเทศบาลนครกรุงเทพที่จัดสร้างขึ้นบริเวณเชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศใน ทุกคราวเมื่อมีพิธีมอบกุญแจเมืองแด่พระราชอาคันตุกะ ซึ่งเทศบาลกรุงเทพ หรือกรุงเทพมหานครในเวลาต่อมา ก็ได้จัดพิธีรับเสด็จหรือต้อนรับพระราชอาคันตุกะ และทูลเกล้าฯ ถวายหรือมอบกุญแจเมือง ณ ปะรำพิธีที่เชิงสะพานผ่านฟ้าลีลาศมาโดยตลอด จนกระทั่งใน พ.ศ. 2533 กรุงเทพมหานครได้จัดสร้างพลับพลาถาวรของกรุงเทพมหานครขึ้น(ในบริเวณเดิมที่ เคยเป็นโรงภาพยนตร์ศาลาเฉลิมไทย) และเมื่อสมเด็จพระราชาธิบดีและสมเด็จพระราชินีแห่งมาเลเซียเสด็จฯเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ระหว่างวันที่ 17-21ธันวาคม พ.ศ. 2533 กรุงเทพมหานครได้จัดพิธีรับเสด็จในนามประชาชนชาวกรุงเทพมหานคร และทูลเกล้าฯ ถวายกุญแจเมือง แด่สมเด็จพระราชาธิบดีแห่งมาเลเซีย ณ พลับพลาถาวรของกรุงเทพมหานคร ซึ่งต่อมาเมื่อวันที่ 6 สิงหาคม  พ.ศ.2535 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามว่า พลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ จากนั้น ทุกครั้งที่มีพระราชอาคันตุกะเสด็จฯหรือเดินทางมาเยือนอย่างเป็นทางการในฐานะพระราชอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ กรุงเทพมหานครก็ได้จัดพิธีรับเสด็จหรือต้อนรับ และทูลเกล้าฯถวายหรือมอบกุญแจเมือง ณ ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ ตลอดมาจนปัจจุบัน โดยผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครเป็นผู้มอบกุญแจเมืองให้แก่ประมุขของต่างประเทศที่มาเยือนกรุงเทพมหานครอย่างเป็นทางการ (State Visit)

       พิธีมอบกุญแจเมืองจัดขึ้น ณ ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ โดยผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครเป็นผู้มอบกุญแจเมืองและกล่าวสุนทรพจน์ต้อนรับและมอบของที่ระลึกเมื่อสิ้นสุดการเยือนซึ่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครจะต้องแต่งกายในชุดขาวเต็มยศพร้อมกับสวมสร้อยสังวาลย์ประดับ ซึ่งถือว่าเป็นชุดแต่งกายพิเศษประจำตำแหน่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร

        กุญแจเมืองที่มอบในพิธีเป็นกุญแจจำลองที่เป็นกะไหล่ทองและเนื่องในวโรกาสมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษาครบ 6 รอบของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฯ ในปีพุทธศักราช 2542  กรุงเทพมหานคร  จึงได้จัดทำกุญแจจำลองสัญลักษณ์กรุงเทพมหานครทองคำขึ้นเพื่อมอบแด่พระราชอาคันตุกะและอาคันตุกะของ
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฯ และสมเด็จพระบรมราชินีนาถที่เดินทางมาเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ( State Visit ) และได้มอบกุญแจจำลองสัญลักษณ์กรุงเทพมหานครทองคำในพิธี นับแต่นั้นเป็นต้นมา

ลักษณะของกุญแจเมือง

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ มีรายละเอียด ดังนี้ ตัวกุญแจเป็น

กุญแจจำลองสัญลักษณ์กรุงเทพมหานคร

 

     การมอบ “กุญแจเมือง” ได้เริ่มขึ้นในราวคริสต์ศตวรรษที่ 16 (พุทธศักราช 2000) ณ ประเทศอังกฤษ ขณะนั้น มุขอำมาตย์ (Lord Chamberlain) มีหน้าที่สำคัญในการต้อนรับแขกเมืองโดยตระเตรียมการรับรองต้อนรับและจัดงานรัฐพิธีต่างๆ แด่แขกของพระเจ้ากรุงอังกฤษ มุขอำมาตย์ผู้นี้มีไม้เท้าถือสีขาวกับกุญแจประดับเพชรเป็นเครื่องหมายอันมีเกียรติประจำตำแหน่ง ในระยะนั้น บรรดาทูตานุทูตต่างประเทศที่ไปประจำในราชสำนักลอนดอนจะต้องยื่นสาสน์ตราตั้งต่อมุขอำมาตย์เป็นผู้พิจารณาในนามของพระเจ้ากรุงอังกฤษ เมื่อมุขอำมาตย์ยอมรับสาสน์ตราตั้งแล้วก็มอบกุญแจอันมีเกียรติให้แก่เอกอัครราชทูตเพื่อแสดงว่า ยอมรับการเป็นทูตและต้อนรับให้พำนักอยู่ในราชอาณาจักรได้ ประเพณีการมอบกุญแจเมืองจึงได้เริ่มขึ้น การมอบกุญแจเมืองจึงกลายเป็นประเพณีมอบให้แก้ผู้มาเยือนซึ่งมีความหมายเสมือนว่ามอบกุญแจให้เพื่อไขประตูได้แต่ เป็นสัญลักษณ์แห่งการต้อนรับนครต่างๆ ที่เจริญแล้วถือปฏิบัติมอบกุญแจให้กั้นเพื่อแสดงความยกย่องและให้เกียรติแก่แขกคนสำคัญที่มาเยือนนครนั้นๆ

 

 

กรุงเทพมหานครเป็นนครหลวงของประเทศไทย ในอดีตมีการปกครองระบบเทศบาลได้แก่ เทศบาลนครกรุงเทพ มีนายกเทศมนตรีนครกรุงเทพเป็นหัวหน้าผู้บริหารและเป็นผู้มอบกุญแจนี้แก่แขกมีเกียรติที่มาเยือน พระนครแต่ในปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงระบบการปกครองส่วนท้องถิ่นโดยมีการเลือกตั้งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร และผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครจึงเป็นผู้มอบกุญแจเมืองให้แก่ประมุขของต่างประเทศที่มาเยือน

กรุงเทพมหานครอย่างเป็นทางการ (state Visit) พิธีมอบกุญแจเมืองจัดขึ้น ณ ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ โดยมีผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครเป็นผู้มอบกุญแจเมืองแล้วกล่าวสุนทรพจน์ต้อนรับพร้อมทั้งมอบของที่ระลึก เมื่อสิ้นสุดการเยือน ซึ่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานครจะต้องแต่งกายในเครื่องแบบปกติขาวเต็มยศพร้อมกับสวมสร้อยสังวาลประดับซึ่งถือว่าเป็นชุดแต่งกายพิเศษประจำตำแหน่งผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร เนื่องใน

วโรการมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบของพระบาทของพระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ กรุงเทพมหานครได้จัดทำกุญแจจำลองสัญลักษณ์กรุงเทพมหานครเป็นทองคำแท้เพื่อมอบให้แก่พระราชอาคันตุกะและอาคันตุกะของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถที่จะเดินทางมาเยือนประเทศไทยตั้งแต่ปีคริสต์ศักราช 2000 (พุทธศักราช 2543) เป็นต้นไป

 

เรียบเรียงโดย  กองการต่างประเทศ สำนักปลัดกรุงเทพมหานคร